همایش ملی

نظریه‌های تاریخ‌نگاری و هنر ایران

۱ـ مقدمه

     تاریخ، پرداده‌ترین حوزة دانش بشری است؛ چراکه ظرفیت‌های دانش‌های دیگر را نیز می‌توان در راستای آن حوزه به کار گرفت. به همین دلیل، کاربست روش و نظریة مشخص برای سامان‌بخشیدن به این حجم انبوه داده‌ها ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. هر نوع پرداختنی به تاریخ، اگر بخواهد از سطح وقایع‌نگاریِ سنتی فراتر رفته و به تصویری حقیقی و جامع از گذشته تبدیل شود، نیازمند نظریه و چارچوب نظری است که نقدپذیر، روشن و مستدل باشد.‌ بر این اساس، شاهد گسترش روزافزون نظریه‌ها، روش‌ها و رهیافت‌های مختلف در این حوزة دانش هستیم.

     تاریخ‌نگاری هنر از حوزه‌های بسیار مهم در عرصة هنر است که در ایران چندان که باید مورد توجه تاریخ‌نگاران بومی هنر قرار نگرفته است. از سویی دیگر تاریخ‌نگاری‌های هنر موجود که عمدتاً محصول کار تاریخ‌نگاران غربی است، کمتر مورد نقد واقع شده و نقاط ضعف و قوت آنها از منظر نظریه و روش چندان مورد بررسی قرار نگرفته است. ضرورت و اهمیت این نقد به این دلیل است که این آثار در حالی به عنوان منبعی معتبر برای مطالعة هنر ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند که بازخوانی و نقد جدی نشده‌اند؛ به‌ویژه آنکه اکنون با گذشت دهه‌ها، اسناد و یافته‌های جدیدی نیز در دسترس قرار گرفته است که تکمیل و خوانش مجدد منابع تاریخ هنر ایران را ضرورت دوچندان بخشیده است. بنابراین مشخص نیست که تاریخ‌نگاران هنر ایران در ادوار مختلف، بر اساس نگرش خاص خود و روش و نظریة تاریخ‌نگاری‌اش به چه ابعادی از هنر ایران و با چه کیفیتی پرداخته و از کدام ابعاد غفلت کرده است. بدون شک بررسی آثار آنها از سویی نقایص موجود را روشن می‌کند و از سوی دیگر می‌تواند راهنمایی باشد برای نگاشت تاریخ هنر ایران توسط تاریخ‌نگاران ایرانی در آینده.

    همچنین به دلیل فقر مطالعات در حوزة شناخت نظریه‌ها و روش‌های تاریخ‌نگاری و کم‌توجهی به رویکردها و یا شناخت اندک از مکاتب تاریخ‌نگاری مدرن در میان پژوهشگران تاریخ هنر، بجز تعدادی، اغلب پژوهش‌های تاریخی منتشره در کشور ما در سال‌های اخیر تجمیع داده‌‌ها و تراکم یافته‌‌های بدون چارچوب نظری روشمند بوده است. دلیل این امر را باید این دانست که تاریخ‌نویسی نوین در کشور ما قدمت و پیشینة زیادی ندارد و توجه به این موضوع به عنوان یک مسئلة فراپژوهشی به رشد و گسترش مطالعات تاریخی علمی‌تر، روشمندتر و ملموس‌تر در حوزة هنر ایران کمک شایانی خواهد کرد.

   بنا بر آنچه گفته شد، گروه تاریخ هنر پژوهشکدة هنر در نظر دارد همایش ملی «نظریه‌های تاریخ‌نگاری و هنر ایران» را براساس اهداف و محورهای زیر برگزار نماید.

۲ـ اهداف

ـ ارتقاء سطح کیفی و تعمیق نظری پژوهش‌های تاریخی هنر ایران؛

ـ بهره‌گیری از آخرین یافته‌های پژوهشی در زمینة نظریه‌های تاریخ‌نگاری و کاربست این یافته‌ها در مطالعات تاریخی هنر ایران؛

ـ شناسایی مناسب‌ترین و کارآمدترین نظریه‌های تاریخ‌نگاری با توجه به مختصات و ویژگی‌های سیر تاریخی هنر در ایران؛

ـ نقد روش‌شناختی و بازنگری در منابع گذشتة تاریخ هنر ایران؛

 ـ به جریان انداختن یافته‌ها، اسناد و مصالح هنری جدید در متن تاریخ هنر ایران در چارچوب نظریات جدید.