نشست  تخصصی «یک نقش شاخص اکدی و روند شکل‌گیری حکومت‌های ثانویه در زاگرس مرکزی» روز چهارشنبه ۱۷اردیبهشت در پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر با سخنرانی کامیار عبدی، باستان‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر،نشست «یک نقش شاخص اکدی و روند شکل‌گیری حکومت‌های ثانویه در زاگرس مرکزی» روز چهارشنبه ۱۷اردیبهشت در پژوهشکده هنر با سخنرانی کامیار عبدی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، برگزار و نقش تمدن اکد و تأثیر آن بر پیدایش حکومت‌های ثانویه در منطقه استراتژیک زاگرس مرکزی بررسی شد. نقطه عطف این نشست، تحلیل دقیق و موشکافانه نقش‌برجسته نارام‌سین بود؛ اثری هنری که نه‌تنها از منظر هنر بصری ارزشمند است، بلکه دریچه‌ای به درک عمیق‌تر قدرت، ایدئولوژی و فرهنگ اکدیان باستان می‌گشاید.

عبدی سخنان خود را با طرح پرسش‌هایی کلیدی در حوزه باستان‌شناسی آغاز کرد: «چگونه و چرا تمدن‌ها شکل گرفتند؟ چرا تنها تعداد معدودی از فرهنگ‌ها در سراسر جهان به مرحله تمدن رسیدند؟ چه عواملی در گسترش نفوذ حکومت‌های اولیه و شکل‌گیری حکومت‌های ثانویه نقش داشتند؟«

وی با اشاره به تقسیم‌بندی حکومت‌ها به دو دسته آغازین (مانند بین‌النهرین، مصر، هند و چین) و ثانویه، بر اهمیت بررسی شرایط و عواملی که به ظهور این تمدن‌ها انجامید، تأکید کرد. در ادامه، عبدی به نقش محوری تمدن اکد و پادشاه مقتدر آن، سارگون، در تحولات سیاسی و اجتماعی منطقه پرداخت و با اشاره به فتوحات گسترده او، تأثیر این فتوحات بر دولت‌شهرهای سومری و جوامع همجوار را بررسی کرد. همچنین، با معرفی سایر آثار هنری و نقش‌برجسته‌های باستانی، از این منابع به‌عنوان کلیدهایی برای شناخت پوشش، سلاح‌ها، سبک زندگی، باورها و روابط جوامع باستانی یاد کرد.

نقش تعیین‌کننده عوامل محیطی مانند منابع آب، زمین‌های کشاورزی و موقعیت جغرافیایی در شکل‌گیری و توسعه حکومت‌ها نیز از دیگر موضوعات مورد بحث در این نشست بود. همچنین، به تعاملات پیچیده بین جوامع باستانی و تأثیر متقابل آن‌ها بر یکدیگر پرداخته شد.

این نشست با محوریت تحلیل نقش‌برجسته نارام‌سین ادامه یافت؛ اثری که به گفته عبدی، تجلی هنر و ایدئولوژی اکدی است. این اثر مشهور، متعلق به نقش‌برجسته‌ پیروزی نارام‌سین(Victory Stele of Naram-Sin) از دوران اکدی (حدود ۲۲۵۴–۲۲۱۸ق.م.) است که هم‌اکنون در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود و پیروزی نارام‌سین بر قوم لولوبی را به تصویر می‌کشد.

این تصویر تنها یک روایت نظامی ساده نیست. عبدی لایه‌های پنهان این اثر را چنین رمزگشایی کرد: «نارام‌سین در این نقش‌برجسته نه یک جنگجوی ساده، بلکه پادشاهی خداگونه است. ایستادن او بر فراز کوه، تسلط بر دشمنان، و به‌کارگیری نمادهای خدایان، همگی نشانگر قدرت مطلق او هستند. تاج شاخدار او، مشروعیت الهی‌اش را نمایان می‌کند.»

در ادامه نشست، دو کتیبه‌ نقش‌بسته بر این اثر نیز مورد بررسی قرار گرفتند. نخست، کتیبه‌ اصلی به زبان اکدی که علی‌رغم آسیب‌های جدی، محتوای آن از پیروزی نارام‌سین بر قوم لولوبی به یاری ایزدانی چون انلیل و اینانا سخن می‌گوید. دوم، کتیبه‌ الحاقی به زبان عیلامی است که چند قرن بعد، توسط پادشاه عیلامی شوتروک-ناخونته افزوده شده است. وی این نقش‌برجسته را پس از حمله به بابل به عیلام منتقل کرد و در کتیبه‌ خود اعلام کرده که این اثر را به خدای خود تقدیم می‌کند.

عبدی خاطرنشان کرد: «این اقدام، نمونه‌ای از بازنویسی تاریخ به سود فاتحان است؛ آن‌ها آثار را با خود می‌بردند و کتیبه‌ای جدید بر آن‌ها می‌افزودند، بدون آن‌که اثر اصلی را حذف کنند.»

بخش پایانی نشست به سؤالات شرکت‌کنندگان اختصاص داشت.